Ik begin en eindig mijn budotrainingen met mokuso. Het is Japans voor “gedachten stil maken” en wordt ook vertaald als “meditatie”. Zoals met meerdere termen in budo dekt dit maar half de lading. Mokuso is een belangrijk onderdeel van de training.

Schakelaar voor focus

Vooral de eerste keer zijn sommige mensen een beetje nerveus of lacherig tijdens mokuso (黙想). Dit is niet vreemd. In Japan is meditatie de normaalste zaak van de wereld, maar in het Westen kom je er zelden mee in aanraking. Daarbij wordt het regelmatig mystiek gebracht.

Eigenlijk is het niets bijzonders. Het is een soort schakelaar.

Aan het begin van de training dient mokuso om lichaam en geest voor te bereiden op de inspanning. We proberen ons (huis)werk, zorgen en verlangens los te laten, zodat we met volledige focus kunnen trainen. Aan het eind van de training dient het als moment om weer terug te schakelen naar het dagelijks leven. Mokuso is een overgangsperiode tussen het dagelijks leven en training en omgekeerd.

Mokuso zorgt daarmee voor een effectievere training door het aanbrengen van focus. Dit is ook toepasbaar in het dagelijks leven. Tussen de verschillende activiteiten even een moment rust nemen, zodat de vorige taak is afgerond en de focus volledig verleggen op de nieuwe taak.

Roze olifant

Wat houdt mokuso dan precies in.

Meestal wordt aan het begin en eind van de training alle budoka opgesteld in geknielde zit. De leraar of een leerling roept mokuso en wordt het rustig. Na een tijd roept dezelfde persoon yame (stop) en is de sessie afgelopen.

Tijdens de oefening zit je geconcentreerd met een buikademhaling, maar waar denk je aan?

Misschien kennen jullie het voorbeeld van de roze olifant. De trainer zegt: “denk niet aan een roze olifant”. Het gevolg is dat iedereen denkt aan een roze olifant. Hetzelfde geldt voor “denk aan niets”. Het is onmogelijk.

Daarom geef ik bij mokuso liever de opdracht “luister hoe druk of rustig het is in jouw hoofd”. Mensen worden dan bewuster van hun gedachten. Vaak als je luistert naar jouw gedachten zonder oordeel, wordt het rustiger in jouw hoofd. Zeker als je vaker oefent, laat je gedachten steeds eenvoudiger los.

Ichi-go; ichi-e

Dave Lowry schrijft in zijn boek “In The Dojo” over een andere methode voor mokuso. Hij refereert naar het gezegde “Ichi-go; ichi-e” uit het chadō (theeceremonie). Het betekent “één moment; één kans”.

Alles in het leven maak je maar één keer mee, want het volgende moment ben jij veranderd en is de situatie anders. Uiteraard geldt dit ook voor trainingen, daarom wil je het beste eruit halen.

Tijdens mokuso aan het begin van de training stel je de vraag heb ik vandaag van alle momenten het beste gemaakt? Na de training stel je de vraag, heb ik het beste van de training gemaakt? Als je dit niet gedaan hebt, is de volgende keer een nieuwe kans om het beste eruit te halen.

Wellicht worden je gedachten hier niet rustiger van, maar je gebruikt mokuso wel nuttig. Je haalt het beste uit jouw leven en elke training. Daarnaast leer je focus aanbrengen en bewust omschakelen tussen activiteiten. Misschien leer je zelfs waarderen dat alles in het leven veranderlijk is.

Mokuso in het dagelijks leven

Er zitten dus veel voordelen aan het beoefenen van mokuso. Je kunt meer rendement uit de training halen door het aanbrengen van focus. Daarnaast kun je als de geest minder verstoord is door gedachten sneller en spontaner reageren in bijvoorbeeld randori.

De samurai uit vroegere tijden beoefenden ook veel meditatie. Op het slagveld wilden ze niet denken aan de dood of overwinning. Ze moesten volledig zijn gefocust op het gevecht met de vijand.

Stilte en concentratie hebben ook voordelen in het dagelijks leven. Stress is op dit moment één van de grootste veroorzakers van ziekten en de dood. Door het oefenen van mokuso en het eenvoudiger loslaten van gedachten, zal de stress verminderen.

Daarnaast oefen je in het focussen op de taak waarmee je bezig bent. Dit leidt tot meer rust en vaak zul je de taak beter uitvoeren. Uiteindelijk zul je meer energie voelen en nieuwe inzichten krijgen. Daarom raad ik iedereen mokuso aan als onderdeel van de training.